Galeria Krzywe Koło (1956-1965). Prace na papierze
Wernisaż: 6 listopada , godz. 18.00
Wystawa czynna do 30 grudnia 2015.

Wystawa Galeria Krzywe Koło (1956–1965). Prace na papierze w radomskiej Elektrowni jest dopełnieniem retrospektywy Galeria Krzywe Koło w Muzeum Narodowym w Warszawie (VII–IX 1990), prezentującej miejsce niezwykle ważne dla istnienia sztuki nowoczesnej w Polsce.

Galeria powstała przy Klubie Krzywego Koła w Staromiejskim Domu Kultury w Warszawie, w okresie odnowy w 1956 roku. Dzięki inicjatywie Mariana Bogusza i Grupy 55 został definitywnie zakończony w sztuce polskiej okres dominacji ideologii socrealizmu. Twórcy zyskali możliwość nawiązania dialogu ze sztuką światową. Abstrakcja stała się muzyką nowych czasów, w których ponownie zdano sobie sprawę, że wizja artysty nie musi wynikać z narzucanych odgórnie treści, ale z odczucia barwy i formy, struktury kompozycji, ekspresji czy gestu. Obok, walczącego o wolność, słowa stanęła niezależna sztuka. Prezentacjom awangardowych osiągnięć twórczych z całej Polski towarzyszyła fascynacja dziełem Władysława Strzemińskiego i stworzoną przez niego, jedną z pierwszych na świecie, Międzynarodową Kolekcją Sztuki Nowoczesnej, zdeponowaną w 1931 roku w muzeum w Łodzi.

Galeria rozpoczęła działalność upowszechnieniową i kolekcjonerską w nawiązaniu do awangardowych tradycji wolności w sztuce. Kolekcje międzynarodowych osiągnięć artystów XX wieku zebrane w Galerii, poprzez dary, zapoczątkowały istnienie galerii sztuki współczesnej w muzeach polskich.

Wystawa warszawska ograniczyła się tylko do prezentacji malarstwa i rzeźby: I  Kolekcji Galerii Krzywe Koło (35 obrazów), złożonej w Muzeum Narodowym w Warszawie (10 III 1963) i II Kolekcji (13 obrazów) w Muzeum Okręgowym w Koszalinie (10 VI 1963), przechowywanej obecnie w Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Obok dzieł m.in. Mariana Bogusza, Tadeusza Dominika, Stefana Gierowskiego, Jerzego Nowosielskiego, Henryka Stażewskiego, Jerzego Tchórzewskiego, Rajmunda Ziemskiego znalazły się tam dzieła artystów czeskich: Josefa Istlera, Mikulasa Medka i Alěsa Vesely’ego.

Wystawa w Radomiu obejmuje nieeksponowaną dotychczas III Kolekcję, ofiarowaną 28 XII 1963 roku, składająca się z 29 dzieł na papierze oraz skierowaną do przyjaciół Galerii, istniejącą w sferze prywatnej, nieograniczoną przestrzennie kolekcję sztuki, składającą się z dzieł oryginalnych, dołączanych do wydawnictw Galerii, którą to kolekcję każdy uczestnik spotkań w Krzywym Kole mógł eksponować we własnym mieszkaniu.

Prace złożone w muzeach ugrzęzły w magazynach. Bardzo rzadko i tylko niektóre dzieła, wyrwane z kontekstu, pokazywano na wystawach czasowych. Jedynym w pełni upublicznionym zbiorem, na który składały się setki dzieł kilkudziesięciu wybitnych artystów, stała się Międzynarodowa Kolekcja Sztuki Nowoczesnej umieszczona w przestrzeniach prywatnych. Oddziaływanie tego ogromnego, istniejącego materialnie zbioru, zastąpiło w popularyzacji sztuki współczesnej zbiory muzealne.

Dzięki niepodlegającym państwowej administracji prywatnym miejscom istnienia sztuki, jej społeczne oddziaływanie nie mogło zostać ograniczone przez żadne nakazy partyjnych ideologów. Właśnie ta „Kolekcja”, na równi z niemożliwymi do opanowania przez cenzurę, przekazywanymi z rąk do rąk tekstami dysydentów, wpłynęła na wysoki poziom świadomości środowiska twórczego, stając się niezwykle ważną manifestacją niezależnej sztuki.
Kurator wystawy –  Janusz Zagrodzki


Wśród autorów dzieł są, m.in. Zdzisław Beksiński, Marian Bogusz, Włodzimierz Borowski, Václav Boštík  Tadeusz Brzozowski, Vladimir Boudnik, Tadeusz Dominik, Stanisław Fijałkowski, Stefan Gierowski, Zbigniew Gostomski, Tadeusz Kantor, Bronisław Kierzkowski, Alfred Lenica, Jerzy Lewczyński, Zbigniew Makowski, Adam Marczyński, Jadwiga Maziarska, Jerzy Nowosielski, Eduard Ovčaček, Erna Rosenstein, Teresa Rudowicz, Henryk Stażewski, Alina Szapocznikow, Alina Ślesińska, Jan Tarasin, Jerzy Tchórzewski, Magdalena Więcek, Rajmund Ziemski.
Wystawie będzie towarzyszył starannie opracowany, bogato ilustrowany katalog naukowy.
Wystawa pod patronatem honorowym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Marszałka Województwa Mazowieckiego.

Reprodukcje: Zdzisław Pacholski, Anna Zagrodzka